Đinh Duy Tự (dân gian quen gọi là ông Nghè Kim), hiệu Kim Sơn, sinh năm Đinh Mão - 1807 trong một gia đình nông dân hiếu học ở Trà Bình Trại, phủ Bình Sơn, nay thuộc xã Tịnh Trà, huyện Sơn Tịnh. Nhờ có tiếng học giỏi, viết chữ đẹp nên ông được quan tỉnh tiến cử lên vua Thiệu Trị. 

Làm việc trong cung cho đến năm 50 tuổi (1857) thì ông về lại quê nhà mở trường dạy học, bốc thuốc, vui cảnh điền viên. Bấy giờ Trà Bình Trại còn là vùng đồn điền của phủ Bình Sơn, người dân tuy nghèo khó nhưng nổi tiếng hiếu học. Ông đồ Đinh Duy Tự xướng xuất học trò lập "đồng môn điền" (ruộng đồng môn), góp tiền của mua ruộng đất canh tác hoặc cho thuê, lấy phần lợi giúp nhau học hành.

Trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh: Mộ, Nhà thờ Đinh Duy Tự và Bia Đinh Gia Yển Ký. Ảnh: Báo Quảng Ngãi

Suốt hơn 30 năm, ruộng đồng môn của các học trò ông đã giúp cho nhiều người nghèo khó, hoạn nạn có điều kiện học chữ thánh hiền. Ông còn là một trong những người có công rất lớn trong việc phục hồi đập Ông Cá, khơi thêm kênh mương, đưa nước về đồng, sẵn sàng tưới cho những cánh đồng rất cần nước mùa khô.

Ông qua đời năm Mậu Tý (1888), mộ phần yên vị tại đồi Gò Mức, nay thuộc thôn Trà Bình, xã Tịnh Trà, huyện Sơn Tịnh. Năm Canh Tuất (1910), môn đồ của ông và dân làng Trà Bình dựng một bia đá khắc trọn bài Đinh Gia Yển Ký để tỏ lòng ghi nhớ công ơn người trí thức đáng kính của quê nhà. Bia "Đinh Gia Yển Ký" hiện vẫn còn ở thôn Thạch An (nay thuộc xã Bình Mỹ, huyện Bình Sơn).

(Nguồn: bvhttdl.gov.vn)